Όλοι ξέρουμε ποια είναι η έμπνευσή μου για αυτό το άρθρο. Μίλησα ανοιχτά στο instagram για τις ομάδες γονέων στο facebook που μαγειρεύουν καθημερινά συκώτι στα βρέφη και στα μικρά παιδιά τους, με μία ψυχωτική προσέγγιση στην διατροφική πρόσληψη σιδήρου και κρέατος. Το κρύβουν μέσα σε κεικ, μαφινς και κουλουράκια με στόχο την υπέρμετρη προσφορά σιδήρου στα παιδιά τους. Η αγανάκτηση με ζώνει κάθε φορά που μου στέλνετε αυτές τις συνταγές στο inbox! Γιατί εγώ δεν μπαίνω σε αυτό το διάολο αλλά φροντίζετε να με κρατάτε ενήμερη, ακριβώς γιατί είστε και εσείς αγανακτισμένοι και κυρίως απορημένοι με την τόση βλακεία που κυκλοφορεί.
Εδώ αγαπητέ αναγνώστη δεν χωράνε ευγένειες. Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος με αυτές τις πρακτικές υπερχορήγησης συκωτιού σε βρέφη και παιδιά από τους ίδιους τους γονείς τους. Ο δικός μου ρόλος είναι όπως πάντα ενημερωτικός, διότι η μόνη σωτηρία μας είναι η ορθή, τεκμηριωμένη ενημέρωση. Αυτήν αξίζουμε όλοι μας, ειδικά τα παιδιά μας.
Αυτό που με εξαγριώνει πρωτίστως είναι η άγνοια. Διότι εμπεριέχει θράσος. Δείχνει ανθρώπους με απόλυτη άρνηση να αναγνωρίσουν την επιστήμη στην οποία οφείλουν κατά πολύ την ίδια τους την ύπαρξη και προτιμούν να παραμένουν αλαζόνες, δεν τους αφορά η αλήθεια, παρά μόνο η προσωπική τους αβάσιμη πεποίθηση, η οποία στηρίζεται σε ημιμάθεια και χαμηλή αντίληψη και καταλήγει να θέτει σε κίνδυνο ανυπεράσπιστα παιδιά. Προσπάθησα να κατανοήσω το σκεπτικό πίσω από αυτή την ιστορία, αλλά τελικά πρέπει να ομολογήσω ότι δεν μπορώ να το καταλάβω , ακριβώς γιατί είναι παρανοικό!
Ως ιατροί έχουμε υποχρέωση να προστατεύουμε την δημόσια υγεία. Πολλές φορές ο αυτεπάγγελτος αυτός σκοπός γίνεται αντιληπτός ως φασισμός, από ανθρώπους που ακριβώς δεν αναγνωρίζουν καμία αυθεντία σε κανένα τομέα. Δεν βλέπουν όμως ότι είναι το ίδιο με το να αμφισβητείς την ικανότητα του υδραυλικού να ξέρει πώς να φτιάξει την βρύση, και να θεωρείς εσένα που δεν έχεις ιδέα, πιο ικανό σε αυτό το εγχείρημα! Άτομα με παντελή έλλειψη επιστημονικότητας, και μόνη διαθεση να αμφισβητήσουν, καθοδηγούν δυστυχώς γονείς που δεν μπαίνουν στην διαδικασία διασταύρωσης των πληροφοριών που δέχονται. Εξωφρενικά αφελές! Κυρίως βέβαια από την πλευρά αυτού που δέχεται την ψευδή πληροφορία. Τα είδαμε και στον κορονοιό, είναι το ίδιο μοτίβο, διασποράς τρομοκρατίας. Αυτή η δυστυχής πραγματικότητα, από έμενα είναι παρολαυτά ευπρόσδεκτη, όσο κάθε ενήλικας έχει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης ακόμη κι όταν είναι αυτοκαταστροφική. Θες αγάπη μου να αρρωστήσεις? Τι να σε κάνω, αν επιμένεις και δεν ακούς κάνοντας του κεφαλιού σου, προχώρα! Είσαι όμως συνειδητοποιημένος και ενημερωμένος ορθά; Ή μήπως είσαι παραπλανημένος? Για τσέκαρε λίγο! Για την υγεία σου μιλάμε, και των παιδιών σου. Αξίζει μια διασταύρωση, μία επαλήθευση, μία εξακρίβωση βρε αδερφέ! Μην αναμασάτε τις βλακείες που παραθέτει ο καθένας έτσι αψήφιστα.
Oh well! You cant save everyone I guess. But its worth trying!
Είναι λοιπόν MIA η επιστήμη όπως λέω συχνά. ΜΙΑ. Όχι δύο, ούτε τρεις , ουτε 25 αλήθειες υπάρχουν. Δεν νοείται η ύπαρξη γνώμης , άποψης , στην επιστήμη. Είναι καθορισμένη, συγκεκριμένη και πανω απόλα μετρήσιμη. Συνεπώς αδιαμφισβήτητη.
Η Διατροφική αξία του συκωτιού.
Το συκώτι λοιπόν είναι το όργανο “κέντρο ελέγχου” του οργανισμού μας. Είναι ο σπλαχνικός μας εγκέφαλος, ο επικεφαλής όλων των εργασιών, το καμάρι μας! Αποθηκεύει, παράγει, διασπά, απομακρύνει, αποτοξινώνει, συντονίζει μεγάλο κομμάτι μεταβολικών διαδικασιών. Περιέχει βιταμίνη Α, βιταμίνη Β12, Χαλκό, σίδηρο, πρωτεΐνη, χοληστερίνη, σελήνιο, ριβοφλαβίνη, φολικό οξύ και πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά. Το διαπερνά όλο και εννοώ ΟΛΟ το αίμα του σώματος μας, το οποίο ουσιαστικά φιλτράρεται περνώντας από αυτό, πριν καταλήξει στα νεφρά για την τελική απομάκρυνση κάθε αχρείαστου υποπροιόντος μεταβολισμού. Το συκώτι λοιπόν περιέχει τοξίνες ανάλογα με την κατάσταση του ζώου πριν τον θάνατό του. Έτσι, αν το ζώο εκτρεφόταν με αντιβιοτικά & ορμόνες, θα βρίσκονται όλα στο συκώτι του, καθώς η αγγειοβρίθεια του είναι μεγάλη. Στην ανθρώπινη βιολογία όμως, το υπερβολικά πολύ, είναι επικίνδυνο, ακριβώς διότι ξεπερνά το μέτρο. Η κατανάλωση λοιπόν του συκωτιού από τον άνθρωπο χρειάζεται θέσπισμα περιορισμών καθώς η συχνή κατανάλωση οδηγεί σε υπέρμετρη αύξηση των συστατικών που περιέχει.
- Υπερκατανάλωση συκωτιού και τοξικότητα από βιταμίνη Α
Βιταμίνη Α.
Μία απαραίτητη λιποδιαλυτή βιταμίνη την οποία το σώμα μας δεν παράγει, γιαυτό και εξαρτάται από την τροφή για την πρόσληψη της. Το 70 % της βιταμίνης Α βρίσκεται στα λιποκύτταρα του ήπατος ενώ το υπόλοιπο 30 % σε ιστούς δεσμευμένο με λιπίδια. Ήπαρ είναι η ιατρική ονομασία του συκωτιού.
Η βιταμίνη Α βρίσκεται στην φύση σε 2 μορφές. Ρετινόλη και καροτένια. Η βιταμίνη Α προέρχεται από ζωικές τροφές, συκώτι, γαλακτοκομικά, ψάρια και ονομάζεται ρετινόλη διότι περιέχει χρωστικές που δρουν στην στοιβάδα ρέτινα του ματιού μας. Σε αυξημένες δόσεις, αποθηκεύεται στα λιπώδη κύτταρα του ήπατος με τον κίνδυνο υπερβιταμίνωσης, σε αντίθεση με τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες που δεν αποθηκεύονται αλλά αποβάλλονται με τα ούρα. Η βιταμίνη Α των φυτικών τροφών ονομάζεται καροτένιο και αποτελεί μια πρόδρομη μορφή, η οποία μετατρέπεται σε ενεργή βιταμίνη Α στο σώμα μας. Δεν υπάρχει κίνδυνος τοξικότητας από τα καροτένια, και για αυτό το λόγο είναι η συνιστώμενη πηγή βιταμίνης Α για τον άνθρωπο. Απίθανο? Προμελετημένο? Στρατηγικό? Απόλυτα! Διότι η φύση θέλει να μπορούμε να τρώμε φυτά ελεύθερα χωρίς φόβο, καθώς μας θρέφουν ουσιαστικά, ενώ δεν θέλει να τρώμε ζωικές πηγές βιταμίνης Α ελεύθερα, καθώς δεν αποτελούν υγιεινές πηγές στο σύνολο τους.
Δράσεις της βιταμίνης Α
Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για την νυχτερινή όραση, την κυτταρική διαφοροποίηση, την ακεραιότητα της κυτταρικής μεμβράνης και την ομοιόσταση των οστών και των λιπιδίων.
Η τοξικότητα συμβαίνει κατά την λήψη συμπληρωμάτων με βιταμίνη Α ή υπερβολική κατανάλωση συκωτιού πάνω από την συνιστώμενη συχνότητα και ποσότητα. Ακόμη και μετά την διακοπή λήψης της, η βιταμίνη Α παραμένει στο ήπαρ για 50 μέρες. Η υπερδοσολογία οδηγεί σε πολλαπλές βλάβες στους ιστούς οι οποίες όμως είναι αναστρέψιμες με έγκαιρη διάγνωση και διακοπή των σκευασμάτων ή του συκωτιού από την διατροφή. Πάμε να δούμε αναλυτικά τις επιπτώσεις της υπερβιταμίνωσης Α.
Οι επιπτώσεις της υπερβιταμίνωσης Α
Ηπατοτοξικότητα.
Η ζωική βιταμίνη Α σε μεγάλες δόσεις προκαλεί αύξηση των ηπατικών ενζύμων και εξελικτικά αύξηση της πίεσης στην ηπατική αρτηρία, ίνωση και κίρρωση ήπατος. Περιγράφηκε πρώτη φορά στην Αλάσκα, όταν κυνηγοί έτρωγαν το συκώτι πολικών αρκούδων, το οποίο περιέχει τεράστιες ποσότητες βιταμίνης Α. Οι κυνηγοί μέσα σε ώρες από την κατανάλωση εκδήλωναν μη αναστρέψιμη ηπατική βλάβη και θάνατο. Άρα η κατανάλωση συκωτιού καταστρέφει το δικό μας συκώτι! Spooky? The revenge of the dead liver? Eye for an eye? Πείτε το όπως θέλετε, αλλά μην το αγνοήσετε.
Εμφάνιση ανωμαλιών ανάπτυξης στο έμβρυο
Η χρόνια αυξημένη λήψη βιταμίνης Α πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια, ζωική και από συμπληρώματα, όχι η φυτική επαναλαμβάνω, οδηγεί σε τερατογένεση στο έμβρυο. Αυτό παρατηρήθηκε δυστυχώς στην πράξη , μετά την ανεξέλεγκτη λήψη συμπληρωμάτων από εγκύους. Τα συμπληρώματα δεν ελέγχονται ούτε πιστοποιούνται σε κάποιον φορέα και έτσι η ποιότητα τους και η συγκέντρωση των συστατικών που φέρουν είναι άγνωστη.
Η σύσταση σε εγκύους είναι να καταναλώνουν μόνο φυτικές πηγές βιταμίνης Α, όπως καρότα, κολοκύθα κίτρινη, γλυκοπατάτες, σπανάκι κτλ. Η λήψη της βιταμίνης Α θα πρέπει να λαμβάνεται μόνο από τροφές και όχι από συμπληρώματα διατροφής λόγω κινδύνου τοξικότητας.
Οστεοπόρωση
Η χρόνια υπερκατανάλωση βιταμίνης Α από την διατροφή ή από συμπληρώματα, οδηγεί σε απελευθέρωση ασβεστίου από τα οστά, υπερασβεστιαιμία, και εξελικτικά οστεοπενία και οστεοπόρωση. Γιαυτό συνίσταται η αποφυγή συκωτιού από άτομα άνω των 60 ετών.
Δερματικές ασθένειες
Εκζεμα, κνησμός, ξηρότητα καθώς κα εξανθήματα συναντάμε αρκετά συχνά και σε οξεία αλλά και σε χρόνια υπερβιταμίνωση Α.
Διαταραχές Κεντρικού Νευρικού Συστήματος
Εμφανίζεται ναυτία, θολή όραση, πονοκέφαλος και έμετος. Η διακοπή της βιταμίνης Α εξαφανίζει άμεσα τα συμπτώματα.
Πόσο συκώτι μπορώ να φάω?
Οι διατροφικές οδηγίες των ιατρικών εταιρειών, συνιστούν κατανάλωση συκωτιού όχι πιο συχνά από 1 φορά την εβδομάδα ως το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο. Ο λόγος που περιορίζεται η λήψη του είναι η υπερβιταμίνωση Α. Ειδικά σε εγκύους, λόγω της τερατογένεσης που προκαλεί, συνίσταται ακόμη πιο σπάνια, 1 φορά τον μήνα.
Συγκέντρωση βιταμίνης Α σε ζωικό συκώτι:
Κοτόπουλο 11.000 IU στα 100 γρ. – 3300 mcg
Μοσχάρι 21500 IU στα 85 γρ. – 6450 mcg
Αρνί. 21000 IU όσα 85 γρ. – 6300 mcg
Χοιρινό. 19000 IU στα 100 γρ. – 5700 mcg
Καροτένια: Πορτοκαλί και κίτρινα λαχανικά όπως καρότα, κολοκύθα, γλυκοπατάτες και σκούρα φυλλώδη πράσινα λαχανικά όπως σπανάκι, μπρόκολο, και από φρούτα βερύκοκα και πεπόνι.
Πάμε τώρα να συγκρίνουμε τις τιμές αυτές με την συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση και το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο.
Πίνακας 1. Συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση για την Βιταμίνη Α, σε βρέφη, παιδιά, εγκύους και θηλάζουσες.
| Life Stage | Recommended Amount |
| Birth to 6 months | 400 mcg RAE |
| Infants 7–12 months | 500 mcg RAE |
| Children 1–3 years | 300 mcg RAE |
| Children 4–8 years | 400 mcg RAE |
| Children 9–13 years | 600 mcg RAE |
| Teen boys 14–18 years | 900 mcg RAE |
| Teen girls 14–18 years | 700 mcg RAE |
| Adult men | 900 mcg RAE |
| Adult women | 700 mcg RAE |
| Breastfeeding women | 1,300 mcg RAE |
Πίνακας 2. Upper Limit συγκεντρωσης βιταμ΄ινης Α αν΄α ηλικιακ΄ο σταδιο.
Το Upper Limit είναι μία τιμή που μας λέει ότι πάνω από αυτό το ημερήσιο όριο, η συγκέντρωση της βιταμίνης Α γίνεται τοξική για το σώμα μας.
| Ages | Upper Limit |
| Birth to 12 months | 600 mcg |
| Children 1–3 years | 600 mcg |
| Children 4–8 years | 900 mcg |
| Children 9–13 years | 1,700 mcg |
| Teens 14–18 years | 2,800 mcg |
| Adults 19 years and older | 3,000 mcg |
Πίνακας 3. Το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο – Upper Limit (UL) – βιταμίνης Α σε έφηβες, γυναίκες 14- 50 ετών, εγκύους και θηλάζουσες.
| UL for Women | |
| 14–18 years | 2,800 mcg/day of preformed vitamin A |
| 19–50 years | 3,000 mcg/day of preformed vitamin A |
| UL for Pregnancy | |
| 14–18 years | 2,800 mcg/day of preformed vitamin A |
| 19–50 years | 3,000 mcg/day of preformed vitamin A |
| UL for Lactation | |
| 14–18 years | 2,800 mcg/day of preformed vitamin A |
| 19–50 years | 3,000 mcg/day of preformed vitamin A |
Πάμε να δούμε τι σημαίνει στην πράξη.
Bλέπουμε λοιπόν ότι αν δώσουμε σε ένα παιδί 1 έτους 50 γρ συκώτι μοσχαρίσιο, θα έχει λάβει παραπάνω από 10 φορές την ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα βιταμίνης Α και 5 φορές παραπάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο.
Φανταστείτε λοιπόν τώρα να χορηγεί ένας γονέας αυτή την ελεφάντινη ποσότητα βιταμίνης Α στο παιδί του καθημερινά. Ο κίνδυνος είναι μεγάλος και η ευθύνη όλη δική μας, αν βλέπουμε να συμβαίνει αυτό γύρω μας και δεν παίρνουμε θέση. Κυρίως όταν η χορήγηση του συκωτιού γίνεται κρυφά χωρίς να γνωρίζει καν το παιδί, τι καταναλώνει, κάτι ανήθικο, το λιγότερο.
Το ανθρώπινο συκώτι έχει την ικανότητα αποθήκευσης βιταμίνης Α για 4 χρόνια.
2. Το συκώτι είναι καλή πηγή σιδήρου?
Η συγκέντρωση σιδήρου στο συκώτι είναι μεγάλη, ακριβώς διότι αποτελεί το κύριο αποθηκευτικό κέντρο σιδήρου. Ο σίδηρος είναι πολύτιμο ιχνοστοιχείο, όμως η αυξημένη του συγκέντρωση είναι τοξική για τον άνθρωπο, διότι δεν κατέχουμε μηχανισμούς αποβολής του. Άρα, όσο φάμε, τόσο θα μείνει. Γιαυτό καλύτερα να έχουμε λιγότερο σίδηρο, παρά περισσότερο, κάτι που είναι μετρήσιμο μέσω της φεριτίνης στο αίμα.
Η εντύπωση ότι μόνο το συκώτι σώζει από σιδηροπενία είναι αποτέλεσμα παραπληροφόρησης. Η κύρια πηγή σιδήρου για τον άνθρωπο είναι τα φυτά! Κι όσο έχω φωνή θα το τραγουδάω!
Όλα αυτά με το αιμικό σίδηρο και τον μη αιμικό σίδηρο και την απορρόφηση που είναι μικρότερη είναι προφάσεις και όχι η ουσία της ιστορίας. Ο κόσμος δημιουργεί ψυχώσεις γύρω από τις τροφές και δύσκολα τις αλλάζεις, ακόμη κι αν είναι παρανοϊκές. Φυσικά τα φυτά προσφέρουν σίδηρο με μειωμένη απορροφησιμότητα από τον άνθρωπο από ότι του αιμικού σιδήρου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το κρέας είναι καλύτερη πηγή σιδήρου. Είναι απλά πιο απορροφήσιμη πηγή σιδήρου. Το κριτήριο της ταχύτητας απορρόφησης θα είχε νόημα να τεθεί στο τραπέζι μόνο εάν ποιοτικά ο αιμικός σίδηρος και ο μή αιμικός ήταν ισάξιοι. Εμ, έλα που δεν είναι!
Τα φυτά λοιπόν είναι καλύτερη πηγή σιδήρου για τον άνθρωπο διότι ποσοτικά περιέχεται στα φυτά σε πολύ μεγαλύτερες συγκεντρώσεις. Έτσι, αν τρώμε ποικιλία από ξηρούς καρπούς, σποράκια, όσπρια, δημητριακά, όχι μόνο δεν θα μειωθεί ο σίδηρος στο σώμα μας, αλλά θα αυξηθεί. Αυτό είναι ένα δεδομένο αδιαμφησβήτητο και επιστημονικά τεκμηριωμένο.
Αλλά οι ξερόλες του περίγυρου μας αγαπητοί μου και οι ξερόλες των social media, δεν έχουν καμία διάθεση να αγγίξουν καν επιστημονικά το θέμα και ούτε έχουμε τέτοιες απαιτήσεις από αυτούς, μιας και δεν γνωρίζουν το θέμα. Θα έλεγε κανείς ότι οφείλουν να φέρουν την ευθύνη των λεγόμενών τους. Αλλά δεν είναι ειδικοί αρά, γιατί ακούμε καν την απόψη τους? Τι είναι αυτό που μας πιάνει και πιστεύουμε οποιον νάναι ανεξαρτήτου υπόβαθρου, γνώσεων και εγκυρότητας? Έστω αποδείξεων! Έχω απαίτηση όμως από το επάγγελμα μου και από τους διατροφολόγους να ενημερώνουν σωστά τους ανθρώπους. Ο παραλήπτης της πληροφορίας όφείλει στον ίδιο του τον εαυτό ΝΑ ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΜΕ ΣΩΣΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ την ενημέρωση του. Άρα, δεν φταίει ο άλλος αν εσύ παραπλανηθηκες μόνο, φταις και εσύ που αφέθηκες να παραπλανηθείς. Δες τις ευθύνες σου! Μόνο έτσι θα σταματήσει αυτή η κατρακύλα των fake news και της τρομοκρατίας.
Το συκώτι λοιπόν δεν αποτελεί καλή πηγή σιδήρου. Ίσα ίσα η αυξημένη χοληστερόλη του, το καθιστά κακή επιλογή για όσους πάσχουν από δυσλιπιδαιμία και καρδιαγγειακή νόσο. Η συχνή κατανάλωση συκωτιού οδηγεί σε αύξηση σιδηροαποθηκών γιαυτό είναι καλό να το έχουμε στο νου μας, όταν η κατανάλωση συκωτιού στην διατροφή μας είναι πιο συχνή από ότι συνίσταται.
Πίνακας 4. Συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση σιδήρου ανά στάδιο ζωής.
| Life Stage | Recommended Amount |
|---|---|
| Birth to 6 months | 0.27 mg |
| Infants 7–12 months | 11 mg |
| Children 1–3 years | 7 mg |
| Children 4–8 years | 10 mg |
| Children 9–13 years | 8 mg |
| Teen boys 14–18 years | 11 mg |
| Teen girls 14–18 years | 15 mg |
| Adult men 19–50 years | 8 mg |
| Adult women 19–50 years | 18 mg |
| Adults 51 years and older | 8 mg |
| Pregnant teens | 27 mg |
| Pregnant women | 27 mg |
| Breastfeeding teens | 10 mg |
| Breastfeeding women | 9 mg |
Πίνακας 5. Ανώτατο επιτρεπόμενο όριο σιδήρου ανά ηλικία.
| Ages | Upper Limit of Iron intake/day |
|---|---|
| Birth to 12 months | 40 mg |
| Children 1–13 years | 40 mg |
| Teens 14–18 years | 45 mg |
| Adults 19+ years | 45 mg |
Βλέπουμε λοιπόν ότι ένα παιδί έως 3 ετών, χρειάζεται μόλις 7 mg σιδήρου την ημέρα. Κάτι εύκολο να λάβει εφόσον τρώει ποικιλία τροφών. H απορρόφηση του αιμικού σιδήρου είναι 15-35 % αναλόγως τα επίπεδα σιδήρου του οργανισμού. Δηλαδή εφόσον υπάρχει επαρκής σίδηρος στις σιδηραποθήκες, η απορρόφηση θα μειωθεί, διότι ο οργανισμός μας ξέρει ότι δεν πρέπει να φτάσει στο μέγιστο της συγκέντρωσης του σιδήρου, λόγω της αδυναμίας αποβολής του και της τοξικότητας του στον άνθρωπο. Μα πόση ευφυές είναι το σώμα μας τελικά? Παρομοίως η απορρόφηση του μη αιμικού- φυτικού- σιδήρου είναι 2-20 %, ενώ αυξάνεται με προσθήκη βιταμίνης C κατά 4 φορές. Και στον μη αιμικό σίδηρο, το σώμα μας θα απορροφήσει όσο χρειάζεται, σύμφωνα με τις υπάρχουσες αποθήκες.
Άρα μη σκας! Όσο και να τρελαίνεσαι, το σώμα σου δεν θα απορροφήσει όσο θες εσύ, αλλά όσο θέλει αυτό! Το μειωμένο ποσοστό απορρόφησης δεν οφείλεται σε κάποια δυσλειτουργία του ανθρώπινου σώματος, ούτε αμέλησε η φύση να προνοήσει ως προς αυτό. ΑΚΡΙΒΩΣ ΑΥΤΟ ΘΕΛΕΙ! Είναι ύβρις να χαρακτηρίζουμε αδυναμία ή λάθος μια οργανική λειτουργία, και να θεωρούμε ότι εμείς ξέρουμε καλύτερα. Ποιοι, εμείς! Μην στουμπώνετε τα παιδιά με σίδηρο, ας έχουμε το μέτρο οδηγό και να μην προβαίνουμε σε επικίνδυνες υπερβολές. Ο σίδηρος είναι το πιο διαδεδομένο ιχνοστοιχείο στην φύση, ανευρίσκεται σε πολλές τροφές και ο στόχος της επάρκειας του είναι εύκολος και εφικτός, δεδομένου ότι τρώμε ποικιλία φυτικών τροφών διότι όπως είπαμε, τα φυτά αποτελούν την κύρια πηγή σιδήρου για τον άνθρωπο. Αποδεσμεύστε τον σίδηρο από το κρέας. Σίδηρος = φυτά. Δείτε τα πράγματα μέσα από την στην επιστημονική τους διάσταση.
Συμπεράσματα
Το ανθρώπινο σώμα αποτελεί ένα μυστήριο, κυρίως διότι είναι παρανοϊκά έξυπνο και αυτάρκης, όσο δεν μπορούμε ακόμη να φανταστούμε. Το μόνο που χρειάζεται είναι η τροφή. Όλα τα υπόλοιπα τα έχει ήδη προμελετήσει, με μια ακρίβεια συγκλονιστική. Καθετί είναι προδιαγεγραμμένο και συντονισμένο στην εντέλεια, με την προϋπόθεση βέβαια ότι υπάρχει υγεία. Η επάρκεια σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και μακροσυστατικά, επιτυγχάνεται με την ποικιλία φυτικών τροφών. Αυτό είναι το μυστικό της υγείας. Κάθε απομάκρυνση από την ποικιλία οδηγεί σε ανεπάρκεια και σε έλλειμα θρέψης.
Είδαμε λοιπόν ότι η συχνή κατανάλωση συκωτιού προκαλεί νοσηρές διαταραχές στον άνθρωπο. Η κατανάλωση ποικιλίας χρωματιστών φρούτων και λαχανικών καλύπτει πλήρως τις ανάγκες μας σε βιταμίνη Α και σίδηρο χωρίς να οδηγεί σε τοξικότητα.
Εγώ θα το πάω και παραπέρα, με την αναρώτηση: τελικά το συκώτι τρώγεται? Η δική μου απάντηση προφανώς είναι το ΟΧΙ ! Ας μην ξεχνάμε ότι το συκώτι αποτελεί ένα εσωτερικό όργανο του ανθρώπινου σώματος, όπως το στομάχι, το έντερο, την μήτρα, τους πνεύμονες, και όχι είδος κρέατος. Δεν θεωρώ ότι το προόριζε ποτέ η φύση για ανθρώπινη κατανάλωση. Ο λόγος ύπαρξης του είναι η παραγωγή, αποθήκευση και μετατροπή των ουσιών του αίματος σε προϊόντα μεταβολισμού. Όμως, πέραν των πολύτιμων λειτουργιών του στον οργανισμό, η σύσταση του και η βιολογία του, δεν το καθιστούν κατάλληλη τροφή για τον άνθρωπο.
Its not food material damn it!
Monsen ER. Iron nutrition and absorption: dietary factors which impact iron bioavailability. J Am Diet Assoc. 1988 Jul;88(7):786-90. PMID: 3290310.
Guidelines on Meat consumption. https://www.nhs.uk/live-well/eat-well/food-types/meat-nutrition/
Kalra A, Yetiskul E, Wehrle CJ, Tuma F. Physiology, Liver. 2022 May 8. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 30571059.
Debelo H, Novotny JA, Ferruzzi MG. Vitamin A. Adv Nutr. 2017;8(6):992-994. Published 2017 Nov 15. doi:10.3945/an.116.014720
H. Herschel Conaway, Petra Henning, Ulf H. Lerner, Vitamin A Metabolism, Action, and Role in Skeletal Homeostasis, Endocrine Reviews, Volume 34, Issue 6, 1 December 2013, Pages 766–797, https://doi.org/10.1210/er.2012-1071
Olson JM, Ameer MA, Goyal A. Vitamin A Toxicity. [Updated 2021 Dec 29]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532916/
